Tumekuwa tukinyoosha baadhi ya maneno ambayo yamekuwa yakitumika ndivyo sivyo. Tunazidi kunyoosha, kurekebisha na kukarabati maneno mengine leo. Baadhi yake ni:
(a)Jisikia/Sikia
Pia Soma: Mwanga wa Kiswahili: Mazoea mabaya katika Kiswahili
Unapotumia kiambishi - ji- pamoja na kitenzi huwa au huleta dhana ya kujirejelea mtendaji/ watendaji wa kitendo chenyewe. Hapana mtu aliyekusaidia katika kutenda. Kwa mfano:
(i)Nilijikata kidole kwa wembe.
(ii)Utajiuliza kwa nini hayo yalifanyika hivyo.
(iii)Tujikaze tumalize kazi mapema.
Tunaweza vilevile kutumia jisikia wakati unapouliza mtu hali yake labda alikuwa akiugua. Kwa mfano; Unajisikiaje leo?
Pia Soma: Mwanga wa Kiswahili: Matumizi ya neno kwa
Makosa tunayofanya wakati tunapotumia haya maneno ni kama;
(i)Nilijisikia kumpiga yule mtu lakini nikaacha. Badala ya;
Nilitaka kumpiga yule mtu lakini nikaacha.
(ii)Unajisikia/ unasikia kula nini leo nikununulie? Badala ya;
Unatamani/ ungetaka kula nini leo nikununulie?
(iii)Unapenda kujisikia/kujiona/kujiringa sana siku hizi. Badala ya;
(iv) Unapenda kuringa sana siku hizi.
Makosa hutokea wakati tunaposema kujiona na kujisikia kumaanisha kuringa au kuwa na maringo. Sababu ni makosa ya mazoea.
Pia Soma: Mwanga wa Kiswahili: Makosa ya mazoea katika matumizi ya lugha ya Kiswahili
(b)Kaa/ fanana
Kwa mujibu wa kamusi Teule maana ya maneno haya ni:
Kaa:
1. ni kuwa katika matumizi kwa muda mrefu yaani kudumu. Mfano;
Shati hili limekaa sana tangu nilinunue. ( limedumu kwa muda mrefu)
2. ni kuwa na mwonekano fulani yaani kupendeza.ka mfano;
Hiyo nguo imekukaa vizuri sana.
3. ni ishi mahali fulani
4. weka makalio kwenye kiti; keti.
Pia Soma: Mwanga wa Kiswahili: Athari za maneno katika sentensi
Fanana:
Kuwa na maumbile au sura sawa ; kuwa na umbo au sura moja; kulingana/shabiana. Kwa mfano; mnafanana na dada/kaka yako.
Makosa;
Sura yako inakaa Kama yangu. Badala ya; sura yako inafanana na yangu.
Kumbuka Kiswahili ndio fimbo ya Mwafrika tuitumie.
Makala na Titus Sakwa mwalimu, mhakiki na mwandishi wa Kiswahili
Je, unayo taarifa ya kusisimua ambayo ungependa tuichapishe? Tafadhali, wasiliana nasi kupitia news@tuko.co.ke au WhatsApp: 0732482690.
Chanzo: TUKO.co.ke
ncG1vNJzZmijmajEorTIpaBnrKWgvG%2BvzmeinmdjZoF5gpFmpLCZnpyubsPAZqKiq6eWtaq4yGajrp%2BYlnqvxc6ona5mmKm6rQ%3D%3D